පෙරදිග ලෝකයේ බබළන මුතු ඇටය ලෙස හඳුන්වන ශ‍්‍රී ලංකාවේ ප‍්‍රථම අගනගරය අනුරාධපුරයයි. ශ‍්‍රී අනුරපුරවරය සමස්ත ලෝකවාසී බෞද්ධ ජනතාවගේ ආදර ගෞරවයට පාත‍්‍ර වී තිබෙන පුරවරයකි. පෙර හෙළ රජ දරුවන් දිවි පරදුවට තබා අහස උසට ඉදි කළ දාගැබ් හා විහාර කර්මාන්ත තවමත් මෙහි නොනැසී පවතී.

අනුරාධපුර දිස්ත‍්‍රික්කයේ නෙල්ලිකුලමේ පිහිටි සිරි සම්බුද්ධ පංචසතික ශ‍්‍රාවක චාරිකාරාමය ලංකාවේ පළමු එළිමහන් විහාරස්ථානය වශයෙන් සළකනු ලබයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ ඇතුළු පන්සියයක් මහ රහතන් වහන්සේලා ගම් නියම් ගම් සැරිසරමින් අනුරාධපුරයට වැඩම කරන ආකාරය මෙහි නිරූපණය කර තිබේ. ඒ හැම ප‍්‍රතිමාවකම විශේෂත්වය වන්නේ ජීවමාන මිනිස් ප‍්‍රමාණයෙන් ඉදිවීමයි. ප‍්‍රතිමාවල මුහුණුවලද චරිතාංග විවිධත්වය ඇතිවන පරිද්දෙන් වෙනස් කර තිබීම විශේෂත්වයකි. ඈතින් සිට බලන්නෙකුට පෙනී යන්නේ ජීවමාන බුදුපියාණන් වහන්සේ මහරහතන් වහන්සේලා පන්සීය නමක් සමඟ මහ වනය මැදින් ගමන් අරඹා ඇති බවයි.

එහි ඇති යෝධ පර්වතය ඇතුළත ලෙන් ගණනාවක ලංකා භික්ෂු භික්ෂුණි ශාසන පිහිටුවීම, දළදාගමනය, නියත විවරණ දීම, මිනිස් දිවියේ දශක දහය හා බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දුෂ්කර ක‍්‍රියාව පිළිබිඹු කෙරෙන නිර්මාණය ඉදිකර ඇත. මෙම නිර්මාණය පිටතින් පෙනෙන්නේ මහ කළු ගලක් සේ වුවද ඇතුළත ගල්ලෙන් විහාර ද ඉදි කර තිබේ. මෙම විහාර සංකීර්ණය අක්කර 10 ක පමණ භූමි භාගයක විසිරී පවති.

             

                     

සඳහිරුසෑය

අනුරාධපුරයේ රුවන්වැලිසෑය, ශ්‍රී මහා බෝධීය ආසන්නයේ දුටුගැමුණු එළාර දෙදෙන මුහුණට මුහුණ මුණ ගැසුණු භූමිය බවට ඉතිහාසයේ සඳහන් වන ප්‍රදේශයේ දී ඉදි කෙරෙන සඳහිරුසෑය සම්පුර්ණ උස අඩි 280 ක් වන අතර විශ්කම්භය අඩි  ක් වේ. වටප්‍රමාණය අඩි 802  ක් වන මෙය ඉදි කිරීමෙන් අනතුරුව ලංකාවේ විශාලත්වයෙන් වැඩි සෑයන් අතර හතරවැනි ස්ථානයට පත්වන චෛත්‍යය වේ.මෙහි කිලෝ 12  ක් වටිනා රනින් කරන ලද පිළිම වහන්සේ නමක්, උන්වහන්සේට සෙවණ දෙන රන් බෝධීන් වහන්සේ නමක් මෙන්ම රන් චක්‍රයක් ද ගර්භයේ තැන්පත් කර ඇත.

ආරක්ෂක ලේකම් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ උපදෙස් මත ත්‍රිවිධ හමුදාව, පොලිසිය මෙන්ම මෙරට දානපතීන්ගේ උපකාර හා ශ්‍රමදායකත්වය මත මෙම චෛත්‍යය තවමත් ඉදි කෙරෙමින් පවතී. මෙම ස්ථූපය පළලින් අඩි  255 ක් වන අතර උසින් අඩි 279  කි.

අතීතයට ගරු කරමින් රුවන්වැලි මහා සෑයට තරමක් කුඩා  කර ඉදි කරන මෙම සෑයේ විශේෂත්වය වන්නේ විශාලම ශෛලමය කලාගාරය මෙම චෛත්‍යයේ ඉදිවෙන බැවිනි. සෑයේ සලපතල මළුව හා වැලිමළුව අතර ප්‍රකාරයේ සතර දෙසට අඩි 400 ක් බැගින් වු ප්‍රදේශයේ ගලින් නෙලන ලද කැටයම් නිර්මාණය කෙරේ. මෙහි දසපාරමිතා දැක්වෙන ජාතක කතා අවස්ථා, බුද්ධ චරිතයේ විවිධ අවස්ථා,බුදුදහමේ විකාශනය,ඉතිහාසය, ලංකාවේ ශාසන ඉතිහාසය මෙන්ම යුද්ධය අවසන් කිරීම දක්වා වු විවිධ අවස්ථා නිර්මාණය කිරීමට කටයුතු යොදා තිබේ.  මෙම සෑයේ ධාතූන් වහ‍න්සේ තැන්පත් කිරිම පැරණි චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අනුව සිදු විය.

මෙම සෑය ඉදිකිරීමේදී රුවන්වැලි මහාසෑය ඉදි කරන අවස්ථාවේ නම වරක් එය නැවත නැවත පොළොවට ගිලා බැස්සවීමෙන් සෑයේ ශක්තිමත් බව රඳවා ගන්නට කටයුතු කළාක් මෙන් අඩි 45 ක් පිහිටි ගලේ සිට පොළොව දක්වා ශක්තිමත්ව මෙහි අඩිතාලයම දමාඇත. මේ සඳහා පැරණි ක්‍රමයට අනුව ගඩොල් සකස් කරනු ලබන අතර දවසකට එක ගඩොල බැගින් බඳිමින් මෙය වටා ඉදිකිරිම් කටයුතු සිදු කෙරේ.

ඉතිහාසය විකෘති කරන අනුරාධපුර පුජා නගර සැලැස්ම

අනුරාධපුර පූජා නගර සැලැස්‌ම සකස්‌ කළ සමහර නිලධාරින් වාස්‌තු විද්‍යාඥයන් වීම නිසාදෝ අපේ පැරණි මූලාශ්‍රයන් හරි හැටි සමීක්‍ෂණය නොකොට අනුරාධපුර පැරණි පංච මහා අවාස හා අනෙකුත් විහාරස්‌ථානවල ඉතිහාසය උඩුයටිකුරු කර කටයුතු කරන අතරම අනුරාධපුරය බෞද්ධ මධ්‍යස්‌ථානයක්‌ ලෙස නොව වාණිජමය සංස්‌කෘතික පුරවරයක්‌ බවට පත් කරමින් ඉහත කී අදහස්‌වලදී සිය අමාත්‍යාංශ භාර මැති ඇමැතිවරුන්ද රජයද නොමග යවා ඇති බව සිතිය හැකිය.

පළමුවෙන්ම පුරාතන අටමස්‌ථාන කුමක්‌ද? මහා විහාරය, අභයගිරිය, ඡේතවනය, දක්‌ඛිණ විහාරය ආදී වෙන වෙනම වූ නිකායන් යටතේ එකිනෙකට සම්බන්ධ නැති විහාරාරාම හා ඇතුළු නුවර පැවති භික්‍ෂුණි ආරාම පමණක්‌ නොව පුරාණයේ මෙහි භික්‌ෂු නිකායන්ට තිබූ නිදහස හා එකල මෙම නිකායන් සියල්ලෙහි අනුරාධපුරයේ සිටි භික්‌ෂුන් සංඛ්‍යාවද සැලකිල්ලට ගත යුතුව ඇතත් අද මේ සියල්ල යටපත් කරමින් ඒක පාර්ශ්වීයව මෙම නිලධාරින් කටයුතු කරන්නේ දැන හෝ නොදැන බුද්ධ ශාසනයට මහත් සතුරුකමකි. විශේෂයෙන් පුරාණ පොත පත සියල්ලෙහි කියෑවෙන අනුරාධපුර පිං බිමෙහි වැඩ සිටි සුපේශල ශික්‍ෂාකාමී විනය ගරුක බහුශ්‍රැත ප්‍රතිබල පර්යාප්තිය හා ප්‍රතිපත්තිය රකින අධිශීල සම්පත්තියෙන් යුත් භික්‌ෂුන් ගැන කෙරෙන විස්‌තර මෙම නිලධාරීන් මෙන්ම රජයද බෞද්ධ ජනතාව ද නැවත නැවත සිහිපත් කරමින් මෙය පිං බිමක්‌ කිරීමට කටයුතු කරන්නේ නම් වැදගත්ය. එසේ නැතිව සිත් තුළ ඇති වාණිජ සංකල්පය අතහැර ගත යුතුය.

ශාසනය නම් පැවිදි භික්‌ෂුන්ය. වර්තමාන අටමස්‌ථානය හා ඒ ආශ්‍රිත පන්සල් පමණක්‌ අනුරාධපුර පූජා නගරයෙහි ඉතිරි කොට අනෙකුත් වෙහෙර විහාරස්‌ථාන පූජා නගරයෙන් ඉවත් කරන්නේ නම් ඔහු හෝ ඇය නියම බෞද්ධයෙක්‌ද යන්න සැක සහිතය. බුද්ධස්‌තූප තිබූ පමණින් ශාසනය රැකෙන්නේ නැත. මහා සංඝරත්නය වැඩ වාසය කිරීම හේතුවෙන්ම ශාසනය පවතී. අනුරාධපුර පූජා නගරයේ අටමස්‌ථානයන්ට අමතරව ඉදි වී ඇති සියලු විහාරස්‌ථාන අතුගා දමා මෙය සංචාරක පුරවරයක්‌ බවට පත් කිරීමට කෙටුම්පත් සකස්‌ කළ පුද්ගලයන් තුළ ලඡ්ජා බයක්‌ තිබේද? කොතෙකුත් පන්සල් තිබුණද භික්‌ෂු සංඝයා සිටියද එයින් සම්බුද්ධ ශාසනයට වන අලාභය කුමක්‌ද? හරි නම් කළ යුතුව ඇත්තේ තිබෙන විහාරස්‌ථාන දියුණු කිරීම හා අලුතින් කුල දරුවන් සසුන්ගත කොට සම්බුද්ධ ශාසනයේ කේන්ද්‍රස්‌ථානය අනුරාධපුරය කිරීම නොවේද? නන් දෙසින් පැමිණෙන ලක්‌ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවකගේ විවිධ වූ ආගමික අවශ්‍යතා සපුරාලන විහාරස්‌ථාන කඩා ඉවත් කොට එහි වෙසෙන මහා සංඝයා පන්නා දැමීමට කටයුතු කරන්නන් පිළිබඳ සියලු බෞද්ධයන් තුළ ඇත්තේ පිළිකුලකි. කිහිප දෙනකුගේ පෞද්ගලික අභිලාෂයන් මුදුන් පමුණුවා ගැනීමට කටයුතු කරන නිලධාරීන්ගේ අත්තනෝමතික ක්‍රියාවන් හේතුවෙන් සම්බුද්ධ ශාසනයට වන අලාභය පියවන්නේ කවුරුන්ද? මෙම පූජා නගරය සංචාරක පුරවරයක්‌ කිරීම තුළින් බෞද්ධ අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වීම බෞද්ධ උරුමයන් සුරැකීමක්‌ද? වාණිජමය සංකල්පයන් මුසු කොට සිදු කරන මෙම අධම ක්‍රියාව සමස්‌ත ලෝකවාසී බෞද්ධ ජනතාවම හෙළා දකින්නේය. එවැනි වූ ජනතාවක්‌ කුපිත කරවීම එතරම් නුවණක්‌කාර ක්‍රියාවක්‌ නොවන්නේය.

කෙසේ වෙතත් රජරට ශිෂ්ටාචාරය පැවති සමයේ මහාවිහාරය, අභයගිරිය, ඡේතවනය, මිරිසවැටිය, දක්‌ඛිණ විහාරය ආදී වශයෙන් එකිනෙකට සම්බන්ධ නැති වෙන වෙනම පාලනය වූ විහාර තිබුණා පමණක්‌ නොව අභයගිරිය හා මහාවිහාරය එකිනෙකට විරුද්ධව කටයුතු කළ නිකායන් බවද සඳහන් වේ. දීපවංශය මහාවංශය, වසත්ප්පකාසිනි ඇතුළු සියලු ග්‍රන්ථ දක්‌වා ඇත්තේ අටමස්‌ථානය යනු තිස්‌සාරාමය ශ්‍රී මහා බෝධිය, ලෝවාමහාපාය, දාන ශාලාව, ජන්තාගාර පොකුණ, රුවන්වැලිසෑය, ලහබත්ගෙය හා කම්මමාලකය බව අටමස්‌ථානය පිළිබඳ විශේෂ අධ්‍යයනයක්‌ කළ මහාචාර්ය උක්‌කුබණ්‌ඩා කරුණානන්ද මහතා දක්‌වා ඇත. රජරට ශිෂ්ටාචාරය විනාශ වීමත් සමගම මෙම අටමස්‌ථානය ඇතුළු අනෙකුත් සියලු වෙහෙර විහාර වනවැදී ගියේය. 

රට පාලනය කරන ඇත්තන්ගේ අවබෝධයෙන් තොරව සමහර පිරිසක්‌ මුළු අනුරාධපුරයම එක්‌ පාර්ශ්වයක්‌ සඳහා වෙන්කරවා ගැනීමට පිඹුරුපත් අදිමින් සිටී. එයින් බුද්ධ ශාසනයට වන හානිය ඔවුන් මොහොතකටවත් සිතන්නේ නැත. පුරාණයේ අනුරාධපුර විහාරවල පාලනය කෙතරම් විනිවිද භාවයකින් යුක්‌තව කරගෙන ගියේද යත් කුට්‌ටම්පොකුණ ළඟින් හමුවූ කපාරාරාම ශිලා ලිපියේ විහාරයේ සියලුම ආදායම් හා වියදම් ගණන් තබන්නන්ගේ සහායෙන් ලියා තබා අවුරුද්ද අන්තිමේදී මහා සංඝයා මැද අයවැය වාර්තාව ඉදිරිපත් කළ යුතු යෑයි දක්‌වා තිබේ. 

දිවයින පුවත්පතෙන් උපුටා ගත්තකි.

රජරටින් සිරිලකට දායාද කරදුන් දළදා උරුමය

  ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම සහ ද්විතීයික රාජධානි ඇතුළත් අනුරාධපුර සහ පොළොන්නරුව පරිපාලන දිස්‌ත්‍රික්‌ක දෙකෙන් සමන්විත වර්තමානයේදී උතුරු මැද පළාත ලෙස හඳුන්වන රජරට, වැව්බැඳි රාජධානිය සහ නුවරකලාවිය ලෙස විරුදාවලි සහ අභිධානයට බඳුන්ව ඇත. ශ්‍රේෂ්ඨ ජාතියක්‌ ලෙස මුළු ලොවම මවිත කළ අසමසම සහ අද්විතීය බෞද්ධ ශිෂ්ඨාචාරයක විශ්මිත නිමවුම් ලොවට දායාද කළ ඓතිහාසික ගමනක ප්‍රභවය සහ ඉදිරියට විකාශනය සටහන් කරන්නේ විජයාවතරණය, මහින්දාගමනය, දුමින්දාගමනය සහ දන්තධාතුන් වහන්සේ ඇතුළු ධාතුන් වහන්සේලා මෙරටට හිමිවීමේ ආශිර්වාදය හා ශක්‌තිය නිසාය. වාස්‌තු විද්‍යාව, සාහිත්‍ය කලා භාෂා ශාස්‌ත්‍ර සහ ලේඛන කලාව, වාරි තාක්‌ෂණය හා ජල ශිෂ්ටාචාරය, මූර්ති, ප්‍රතිමා, කැටයම්, වතාවත්, පුද සිරිත් සහ චර්යාවන්, දැහැමි ජීවනෝපාය වැනි වාස්‌ථවික ප්‍රපංචයන් රැසකින් සමන්විත වූ බෞද්ධ සංස්‌කෘතියක්‌ සහ ඒ මත නිර්මාණය වූ බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරයක්‌ අපට දායාද වූයේ මේ නිසාය. ශ්‍රී ලංකාවට උරුම වූ අති විශේෂ දායාදයන් පිළිබඳ ඓතිහාසික උරුමය හිමි වන්නේ වැව්බැඳි රජරටටය. මේ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ එතෙක්‌ ප්‍රාථමික ස්‌වරූපයෙන් පැවති සිංහල රාජ්‍යත්වය හා සමාජ සංස්‌කෘතිකමය විඤ්ඤානය ඇතුළු ශ්‍රි ලාංකීය සමස්‌ථ භෞතික සහ ආධ්‍යාත්මික ස්‌වරූපය ප්‍රශස්‌ත මට්‌ටමකට පරිවර්තනය විය. එනම්, මෙරට පැවති චූල සම්ප්‍රදායික ගතික ස්‌වරූපයන් මහා සම්ප්‍රදාය බවට පත්වේ. මෙම ලිපියෙන් අදහස්‌ කරන්නේ වැව් බැඳි රජරටින් සිරිලකට හිමිකරදුන් දළදාවහන්සේගේ පූජනීය උරුමය සහ පෙරහැර සම්ප්‍රදායේ හිමිකම පිළිබඳ ඓතිහාසිකව විමසා බැලීමකි.

එම පණිවිඩය ඇතකු පිට ගමන් කරන දූතයෙකු මගින් සිදුකර ඇත. දූතයා විසින් පහත සඳහන් ප්‍රකාශය නිකුත් කර ඇත. "අද දින සිට දින දහයකින් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දන්තධාතුන් වහන්සේ පිටතට ගෙන අභයගිරියේ ඇති විහාරස්‌ථානයට වැඩමකරනු ලැබේ. පිංකැමති සියල්ලෝම මාර්ගය සකස්‌ කිරීමට උදව් කිරීමෙන්ද වීථි සැරසීමෙන්ද පූජාකිරීමට මල් පහන් රැස්‌කර ගැනීමෙන්ද පිං රැස්‌කර ගනිත්වා" විජය කුමරු මෙරට ආර්ය ජනාවාසයක්‌ ඇති කළ අතර මිහිඳු හිමියන්ගේ වැඩමකිරීමත් ජය ශ්‍රී මහා බෝධිය සහ දළදා වහන්සේ මෙරටට වැඩම කිරීමෙන් පසු මෙරට ධර්මද්වීපයක්‌ සහ එහි පාලකයා දසරාජධර්මයෙන් යුතු ධර්මිෂ්ඨ රජෙකු බවට පත්විය. දළදා හිමිගේ අයිතිය සෘජුවම රාජත්වයට ප්‍රමුඛතම සුදුසුකම විය. පාලකයා ධර්මිෂ්ඨ කෙනෙකු යෑයි පිළිගැනීමට ප්‍රබලතම සාධකය වූයේ දළදා වහන්සේගේ භාරකාරත්වය හිමිවීමයි. 1815 මාර්තු 2 දින උඩරට ගිවිසුමේ පස්‌වන වගන්තියට අනුව බුද්ධාගම ආරක්‌ෂාකර පෝෂණය කිරීමට පොරොන්දු වී ගිවිසුම්ගතව ඇත්තේ ද මේ දළදා හිමියන් සතු මහා තේජානුභාවය නිසාය.

වර්තමානයේදී දළදාවහන්සේ වෙනුවෙන් මහනුවරදී පැවැත්වෙන සිරි දළදා පූජෝපහාර පෙරහැර අද පවත්නා ගුණාත්මක තත්වයකට ප්‍රශස්‌ත අයුරින් සංවර්ධනය වන්නේ දීර්ඝකාලීන ඓතිහාසික විකාශනයක ප්‍රතිඵලයක්‌ වශයෙනි. දාඨාවංශයට අනුව දළදාවහන්සේ දැක්‌වූ ප්‍රාතිහාර්යයක්‌ අනුව පණ්‌ඩු රජු දළදාවහන්සේ හිස මත තබාගෙන පෙරහැර පැවැත්වූ බව අනාවරණය වේ. ඓතිහාසික වංශකතා අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ පෙරහැර ඉතිහාසය දෙවනපෑතිස්‌ රජු දක්‌වාම අතීතයට දිවෙන බව පෙනේ. සංඝමිත්තා මහ රහතන් වහන්සේ ජය ශ්‍රී මහා බෝධිය රැගෙන ලංකාවට වැඩි අවස්‌ථාවේ රාජ්‍ය අනුග්‍රහය යටතේ මහ පෙරහැරකින් අනුරාධපුර පූජා නගරයට වැඩම කරවූ බවත් මිහිඳු හිමියන් වහන්සේගේ පිළිරුවක්‌ රනින් නිම කර පෙරහැරකින් වැඩම කර වූ බවත් සදහන්ව ඇත. මෙම මිහිඳු පෙරහැරේම දළදා වහන්සේද වැඩම කරවන්නට ඇතැයිද අනුමාන කළ හැකිය. දළදා මැදුරේ සිට අභයගිරියට වාර්ෂිකව මෙම දළදා වහන්සේ පෙරහැරකින් වැඩමවා පුද පූජා සත්කාර සම්මාන පවත්වා ඇත. මේ පිළිබඳ ප්‍රාමාණික තොරතුරු පාහියන් හිමියන් තම වාර්තාවේ පෙන්වා දී ඇත. එම තොරතුරුවලට අනුව වෙසක්‌ පුර පසලොස්‌වක පසුවූ ඇසළ දෙපෝයදා මෙම පෙරහැර පවත්වා ඇති බව අනාවරණය වේ. එය ඉතා උත්කර්ෂවත් ලෙස පවත්වා ඇත. ක්‍රි.ව. 4 පමණ කිත්සිරිමෙවන් රජදවස සිට ක්‍රි.ව. 982 දක්‌වාම එනම් හතරවන මිහිඳු රජුගේ පුත් පස්‌වන මිහිඳු රජු සමය දක්‌වාම මෙම පෙරහැර දීර්ඝ කාලයක්‌ අඛණ්‌ඩව වාර්ෂිකව පවත්වා ඇත. දළදා වහන්සේගේ අයිතිය සහ උරුමය ඉතා ප්‍රශස්‌ත මට්‌ටමින් ආරක්‌ෂා කිරීමට අනුරාධපුර යුගය පුරාම කටයුතු කර ඇත. පස්‌වැනි මිහිඳු රජුගේ කාලයේදී සිදුවූ චෝල ආක්‍රමණයෙන් පසු දළදා වහන්සේ පොළොන්නරුව හරහා නිරිත දිග ප්‍රදේශයට රැගෙන ගොස්‌ ඇත.

දළදා පෙරහැරේ ඉතිහාසය දෙස බැලීමේදී ගජබා රජු විසින් සොළි රටින් දොළොස්‌ දහසක්‌ මෙරටට ගෙන ආ සිද්ධියද සමඟ කිසියම් සම්බන්ධයක්‌ ඇත. එම සිද්ධිය මුල්කොට ගෙන උත්කර්ෂවත් ඇසළ පෙරහැරක්‌ ගජබා රජු විසින් ද පවත්වා ඇත. වර්තමානයේදී දළදා පෙරහැරෙහි දිය කැපීම යන චාරිත්‍රය සහ නීල මහා යෝධයා විසින් ගජබා රජුගේ සොළී රට ආක්‍රමණය කරන අවස්‌ථාවේදී මුහුද දෙපලු කරන අයුරින් කරන ලද යගධා පහරදීම සමඟ කිසියම් සංකේතාත්මක සම්බන්ධයක්‌ ඇති බව පෙනේ. අනුරාධපුරයේ මේඝගිරි (ඉසුරුමුණිය) විහාරස්‌ථානයේ සිට සුදු අසුන් යෙදූ විශේෂ රථයකින් දළදා වහන්සේ අනුරාධපුරයට වැඩම කර ඇති අතර මහාවිහාරයේ දළදා මන්දිරයේ සිට මහා පෙරහැරකින් අභයගිරි විහාරයටද වැඩමවා ඇත. මෙහිදී විශේෂත්වය වන්නේ මහා විහාරය සහ අභයගිරිය අතර කිසිදු භේදයකින් තොරව දළදා වහන්සේට කළ යුතු උපහාර හා වතාවත් ඉතා භක්‌තිමත්ව සිදුකිරීමයි. මෙහිදී ද එතෙක්‌ පැවති ඇසළ පෙරහැර දළදා පෙරහැර බවට පරිවර්තනය විය. දළදා හිමියන් දැනට වැඩ සිටින දළදා මැඳුර ඉදිකරන ලද්දේ පළමු වැනි විමලධර්මසූරිය රජු විසිනි. රටේ රජතුමාද දළදා පෙරහැරේ ගමන් කර ඇත. ඔහු දළදා පෙරහැරේ ප්‍රධාන භූමිකාවයි.